REFLESAUN

BAINHIRA HETAN KSOLOK IHA MORIS, DEPENDE BA OINSÁ ITA HILI LIBERDADE

Bainhira ha’u tuur hela iha varanda no hemu hela kafé loraik nian, labarik ida mai tuur iha ha’u nia sorin hodi husu mai ha’u nune’e, “Maun, dala barak ha’u rona liberdade maibé ha’u seidauk hatene saida mak liberdade?”

Ha’u horuk kafé ne’e no ha’u nia kakutak la’o hale’u buka hela resposta. Labarik ne’e hateke mai ha’u hodi hein nia resposta. Ho dada iis naruk hatán ba nia, “Alin! Tuir ha’u nia hanoin, liberdade ne’e mak direitu ema nian hodi to’o ksolok ema ida-idak ninian no la estraga ema seluk ninia liberdade. Liberdade ne’e nu’udar fatin ida ne’ebé hodi tau aas ita nia dignidade umana. Kada liberdade ninia fundamental liu mak norma ne’ebé sai ita nia dalan hili.  Hanoin no intelijénsia laiha valor bainhira laiha liberdade. Liberdade mós iha sentidu hakarak livre ema nian iha ne’ebé ita bele deside buat ruma hosi dalan oioin no akontesimentu ne’ebé akontese iha ita nia moris.

Ita iha liberdade atu hodi hadomi ka hirus...
Rai-hirus ka perdua...
Monu ka hadeer fila fali...
Hetan ksolok ka hetan susar...

Ita livre atu hili ka kontrolu responde husi kada akontesimentu ne’ebé mai iha ita nia moris. Ida ne’e mak liberdade.”

“Kompriende ona ka seidauk?” Ha’u husu ba labarik ne’e.

Labarik ne’e doko ulun de’it, karik ne’e sinál kompriende nian.

Maibé, maski ita hili ona liberdade iha dalan ne’ebé ita responde ba iha kada akontesimentu sira, ha’u nia sujestaun katak ita presiza hili mak liberdade ida ne’ebé pozitivu.

Hakuak metin moris, buka hetan domin foun. Hakonu moris loroloron ho hamnasa, loke ó nia fuan ba posibilidade hirak ne’ebé di’ak hanesan sorte, serbisu, ema sira, no ambiente foun ne’ebé fó ksolok.
Ó iha liberdade atu hala’o buat hotu ne’e no bele hetan ksolok. 

Hahú agora, ha’u espera katak hanoin no fuan livre hosi buat hotu ne’ebé kesi-metin ita durante ne’e. buat hotu ne’ebé halo ita la hetan ksolok.

Tuir ha’u nia hanoin, Maromak nunka fó malisan ba ita, maibé ita mak sempre fó malisan ba ita nia an rasik. Ita iha liberdade tomak, maibé hili mak liberdade ida ne’ebé di’ak. Halo no hatudu buat ne’ebé di’ak, no buat di’ak liu hotu ne’ebé ita halo loroloron iha ita nia moris tomak. Hili dalan ne’ebé di’ak, hanoin no emosaun ne’ebé di’ak, ba kada akontesimentu. Hala’o kada liberdade no moris foun ho enerjia pozitivu to’o moris ne’e nakonu ho kór oioin.